สมัครรับข่าวสาร
- กรอกอีเมล
เมื่อท่านส่งข้อมูลผ่านฟอร์ม จะถือว่าท่านยอมรับใน นโยบายความเป็นส่วนตัว ของเรา
ทนายใกล้ตัว

การชำระหนี้อันเป็นการฝ่าฝืนข้อห้ามตามกฎหมาย หรือศีลธรรมอันดี ไม่สามารถทำได้

มาตรา 411 บัญญัติว่า “บุคคลใดได้กระทำการเพื่อชำระหนี้ เป็นการอันฝ่าฝืนข้อห้ามตามกฎหมายหรือฝ่าฝืนศีลธรรมอันดี ท่านว่ายุคคลนั้นอาจะเรียกร้องคืนทรัพย์ได้ไม่”

มาตรานี้ เป็นบทบัญญัติที่กำจัดสิทธิของบุคคลผู้ชำระหนี้ไม่ให้รับทรัพย์คืน หากปรากฏว่าการชำระหนี้เป็นการอันฝ่าฝืนต่อข้อกฎหมายหรือศีลธรรมอันดี

มาตรา 411 เป็นบทบัญญัติรับมาตรา 113 ในเรื่องที่เกี่ยวกับการอันมีวัตถุประสงค์ต้องห้ามโดยกฎหมาย และการที่ขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชนเหตุผลก็ดังได้กล่าวมาแล้วว่า โมฆะกรรมต้องมาใช้เรื่องลาภมิควรได้ ถ้าไม่มีมาตรา 411 บัญญัติไว้เช่นนี้ คู่กรณีที่ก่อโมฆะกรรม ตามมาตรา 113 หากมีการชำระหนี้อะไรกันไปก็ต้องบังคับตามมาตรา 406 ซึ่งเป็นแม่บท ถ้าเป็นเช่นนั้นก็เท่ากับกฎหมายยอมรับบังคับบัญชากิจกรรมที่ทำฝ่าฝืนกฎหมายหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน มาตรา 411 จึงได้บัญญัติไว้โดยชัดแจ้งเลยว่าการชำระหนี้ตามนิติกรรมที่เป็นโมฆะ เพราะเหตุขัดต่อกฎหมายหรือศีลธรรมอันดี เรียกคืนกันไม่ได้

คำว่า “ฝ่าฝืนข้อกฎหมาย” หมายความว่าการกระทำที่ผิดกฎหมาย เช่น ค้าของผิดกฎหมาย ฆ่าคน ลักทรัพย์ ปลอมเอกสาร เป็นต้น ฉะนั้นเมื่อบุคคลใดกระทำการชำระหนี้อันเป็นการฝ่าฝืนข้อห้ามตามกฎหมาย บุคคลนั้นย่อมไม่มีสิทธิเรียกคืน ตัวอย่างเช่น ก. ตกลงซื้อเฮโรอีนอันเป็นยาเสพติดให้โทษ จาก ข. ได้จ่ายเงินเป็นราคาล่วงหน้าไปส่วนหนึ่งแล้ว ข. ไม่ส่งมอบเฮโรอีนตามกำหนด ก. จะเรียกเงินที่จ่ายเป็นราคาคืนไม่ได้

ตัวอย่างคำพิพากษาฎีกาที่วินิจฉัยเกี่ยวกับการฝ่าฝืนข้อห้ามตามกฎหมาย

ฎีกาที่ 770/2485 ถูกหลอกให้ผู้เสียหายให้เงิน 200 บาทแก่ตน เพื่อเอาไปให้สินบนเจ้าพนักงาน เป็นความผิดฐานฉ้อโกง แต่ผู้เสียหายไม่มีสิทธิเรียกเงิน 200 บาทคืน เพราะการให้สินบนเป็นการผิดกฎหมาย

ฎีกาที่ 806/2845 ถูกหลอกให้ส่งเงินเพื่อให้นำไปให้เจ้าหน้าที่ เพื่อที่จะได้ไม่ถูกคัดเลือกเป็นทหาร เป็นการกระทำเพื่อชำระหนี้อันผิดกฎหมาย แม้ศาลพิพากษาให้ลงโทษฐานฉ้อโกง อัยการก็เรียกให้คืนเงินนั้นไม่ได้

ฎีกาที่ 707/2487 โจทก์ให้จำเลยกู้เงินไป โดยจำเลยบอกให้โจทก์รู้ว่าจะเอาไปค้าฝิ่นเถื่อนนั้น เป็นการอุปการะผู้กระทำผิด วัตถุที่ประสงค์แห่งการกู้ยืมเป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยกฎหมายตกเป็นโมฆะตามมาตรา 113

นอกจากการชำระหนี้อันเป็นการฝ่าฝืนข้อห้ามตามกฎหมายแล้ว การชำระหนี้อันเป็นการฝ่าฝืนข้อห้ามทางศีลธรรมอันดี ผู้ชำระหนี้ไปย่อมไม่มีสิทธิเรียกทรัพย์คืน เช่นเดียวกันอย่างไรก็ตามกรณีอย่างใดจึงจะจัดว่าเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อย หรือศีลธรรมอันดีของประชาชนหรือไม่ มีข้อพิพาทคือ เรื่องใดมิได้เกี่ยวกับส่วนได้เสียของเอกชน ผู้เป็นคู่กรณีโดยเฉพาะแต่อาจกระทบกระทั่งพาดพิงไปถึงส่วนไปถึงส่วนได้เสียของประชาชนคนอื่น เรื่องนั้นพอจะจัดได้ว่าเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อย หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน

คำว่า “ศีลธรรมอันดี” ในมาตรา 411 มีความหมายถึงเพียงใดเป็นเรื่องที่ไม่อาจวางหลักให้แน่นอนได้ เป็นข้อเท็จจริงที่ศาลจะต้องวินิจฉัยจากพฤติการณ์เป็นเรื่องๆ ไป แต่ทั้งนี้ก็ไม่ได้หมายความว่าศาลจะวินิจฉัยตามอำเภอใจได้ ในการวินิจฉัยศาลย่อมต้องอาศัยหลักเกณฑ์โดยพิจารนาถึงพฤติการณ์ ยุคสมัย ผลประโยชน์ของสังคมส่วนใหญ่ความปลอดภัยของประชาชนตลอดจนสิ่งแวดล้อมทั่วๆไป ของสังคมนั้น และต้องเป็นความคิดเห็นของกลุ่มชนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเท่านั้น เมื่อไม่อาจวางหลักได้แน่นอนเช่นนี้จึงเป็นเรื่องที่ต้องศึกษาจากคำพิพากษาฎีกาที่ได้วินิจฉัยถึงเรื่องนี้ไว้

ปรึกษากฎหมายโทร 080-9193691 ,02-0749954

หรือ แอดไลน์ @closelawyer หรือ คลิก https://line.me/R/ti/p/%40closelawyer

สาขาเชียงใหม่ โทร 080-3955536 แอดไลน์ @cly.cmi

หรือ คลิก https://lin.ee/hCbTQl6

สาขาขอนแก่น โทร 095-9567735 แอดไลน์ @cly.kkn

หรือ คลิก https://lin.ee/U10ElNk

www.closelawyer.co.th

#ทนายใกล้ตัว